De relatie tussen maagproblemen en stress bij paarden en het belang van maagkruiden

In gesprek met Eva Goudswaard van “Fit Paard” vraag ik haar naar de relatie tussen maagproblemen en stress, wat zij tegenkomt in haar behandelingen en hoe paarden hierop reageren.

Eva: “Tijdens mijn behandelingen gebruik ik bodywork therapie, waaronder Bowen, stretching technieken en acupressuur.

Met deze methodieken haal ik de beste resultaten om een paard gezond en zonder fysieke beperking te kunnen laten functioneren. Bowen richt zich op de fascia, die invloed hebben op het stresssysteem, de spierspanning, het bewegingspatroon, de bloedcirculatie, de hormoonhuishouding, het humeur, het gedrag. Het ononderbroken karakter van de fascia draagt bij tot de eenheid van het paardenlichaam en verklaart ook waarom een probleem in een bepaald deel van het lichaam secundaire problemen (elders in het lichaam) met zich mee kan brengen. 

Over fascia

Fascia is een ononderbroken driedimensionaal web van bindweefsel die zich uitstrekt naar alle kanten van het lichaam en worden bezenuwd door (γ-motor)neuronen. Het bestaat uit drie lagen: de oppervlakkige fascia, de diepe fascia en de viscerale fascia. De fasciae verbinden het hele lichaam. Het geeft vorm aan het lichaam, het geeft steun en fungeert als schokbreker. De fasciae spelen ook een belangrijke rol in de biochemische processen. Het is een tweede lijn van defensie tegen negatieve invloeden van buitenaf van het lichaam, na de huid.

Stress heeft enorm grote invloed op de spanning in het lijf en wordt vaak als oorzaak gezien van diverse klachten.

De ware aard van een klacht kan echter heel ergens anders liggen en al veel langere tijd aanwezig zijn dan het lichaam op dat moment laat zien. Denk bij mensen aan rugklachten die zo nu en dan eens aanwezig zijn maar bij stress enorm de kop op steken, een zwakke plek wordt dan gezegd. De klacht was er al en de oorsprong zou wel eens in bijvoorbeeld de buikorganen (maag) kunnen liggen. Stress veroorzaakt een samentrekking van fascia en voilà, je hebt een kanjer van een rugklacht… die niet uit de rug komt.

Wat dit betreft zijn paarden niet anders.

Ook alle organen, pezen, spieren, botten etc. in het paardenlichaam zijn volledig verbonden door fascia.“Ik begin altijd met het schrijven van een anamnese. Ik vraag goed door naar stalmanagement, voeding, historie, alles wat de paardeneigenaar weet en ziet bij zijn paard. Ik behandelde onlangs een paard dat vanwege een stress-situatie op de oude stal was verhuisd naar een nieuwe plek, in een andere kudde, met een andere wijze van voeren was dit paard veel gelukkiger. Het doet mij pijn te horen dat er nog stallen zijn waar een paard maar 3 keer per dag te eten krijgt, in plaats van continu de beschikking te hebben over ruwvoer. Een paard is toch geen mens? Hij moet de hele dag en nacht iets in zijn maag hebben.

Regelmatig eten

Als een paard niet regelmatig hooi krijgt èn op een vlas bodem staat is er zelfs geen stro om op te knabbelen en zal het eerder maagproblemen krijgen. 
Wanneer een eigenaar dan tegen mij zegt: “Mijn paard krijgt ontbijt, lunch en diner”, dan gaan mijn nekharen al overeind staan. Een paard heeft een heel kleine maag, daar moeten 24/7 kleine hapjes in. Als ik zo’n paard dan behandel voel ik onmiddellijk spanning onder en bij de zijkant van de buik.

Singelnijd

Ook ter hoogte van de singel: singelnijd kan ook een symptoom van maagpijn zijn. Er wordt geen paard met singelnijd geboren, dat is door mensen bedacht en heeft een oorzaak. Ik voel dus dat het lijf strak staat, in ieder geval veel meer spanning heeft. Ik ga altijd eerst rustig palperen, vervolgens volledig behandelen, en voel dan een heerlijke ontspanning bij het paard. Een paard kan dan gaan gapen, is moe van de behandeling, het bindweefsel (fascia) is weer los. Dat is fijn want het bindweefsel staat met alles in verbinding, ook maag en darmen worden omgeven door fascia.

Maagzweren

Op de snijtafel heb ik paarden gezien die meerdere maagzweren hebben, zelfs  tot gaten toe in de maag. Het onderste deel van de maagwand is klierrijk en heeft een dik maagslijmvlies en is hierdoor goed beschermd. Het bovenste deel van de maag heeft een dunner slijmvlies en daar gaat het vaak mis. Wij mensen maken maagzuur aan op het moment dat wij eten. Een paardenmaag maakt 24/7 maagzuur aan, ook als het paard niet eet. Daardoor heeft een paard meer maagzuur, dat het voedsel dat binnenkomt meteen gaat verwerken. Maar als er geen, of niet vaak genoeg, voedsel in komt dan kan het maagzuur het dunnere bovenste deel  van het maagslijmvlies aantasten en daar kunnen dan pijnlijke maagzweren ontstaan. 

De paardenmaag is heel klein in verhouding tot het grote paardenlijf en paarden kunnen niet braken. Zorg voor de hele dag kleine hapjes, net als in de natuur, dan werkt het systeem goed. Dus ook niet ineens heel veel voer erin stoppen!

Sommige paarden hebben voernijd door maagpijn. Het teveel aan maagzuur moet afgevoerd worden. Kauwen, speeksel aanmaken helpt met het neutraliseren van maagzuur. Speeksel en maagzuur helpen elkaar als het ware.

Gapen? Heeft je paard dan een maagzweer?

Nee, dat hoeft niet hoor, het  gaat om het moment, dus gapen tijdens een behandeling is echt niet erg, dat is ontspanning. Maar als een paard gedurende de dag meer gaapt kan dat wel een voorbode of symptoom zijn van maagproblemen.

Eva over voer: 

• Kuil is geen paardenvoer. Goed voor koeien (die hebben een totaal ander spijsvertering-systeem), maar is voor paarden te zuur, te zacht en helaas vaak ook schimmelig.
• Gras moet je niet van je tuin/grasmaaier aan je paard geven, dat is te slap en te vochtig.
• Hooi moet goed gedroogd, getest zijn, fris ruiken en voldoende worden aangeboden. 
• Basis van voer is een mooi droog product, stengelig hooi met kruiden. Stengels / vezels zijn nodig voor een gezonde spijsvertering.
• Eetlustopwekkende kruiden vind ik wel belangrijk. Een paard met maagpijn heeft geen trek meer waardoor maagproblemen kunnen verergeren.
• Calciumcarbonaat helpt bijzonder goed het maagzuur te neutraliseren.
• Er kan in het hooi iets zitten waar een paard op reageert, pas op voor hooi met afval (bermhooi) zoals (stukken van) blikjes en viezigheid van de auto’s.

“Een veel gemaakte vergissing is als mensen zeggen dat het niet aan het voer kan liggen, omdat ze hetzelfde hooi geven als het vorig jaar, maar dat kan bijna niet; ieder hooi is anders door het weer, moment van hooien, het weer tijdens het drogen, dus laat iedere lading opnieuw testen om zeker te zijn dat je het juiste voert” en “Toch raar, tegenwoordig is alles los verkrijgbaar, een zak met paardenbloemen, kruiden, etc.  Zorg gewoon voor een goede wei met het juiste mengsel voor je paard”

Dunne mest is ook geen goed teken, het kan al beginnen met fout gaan in de maag.

Een paard met stress heeft ook last van zijn maag. Ik behandel ze vaak na een verhuizing. Maar let op, ze moeten altijd wennen, paarden hebben tijd nodig op de nieuwe plek, geef ze de tijd en overvraag niet!

De behandeling

Ik behandel het hele paard en controleer daarna nogmaals het gehele lichaam op bindweefselverklevingen. Een week later herhaal ik dit. In de meeste gevallen zijn twee behandelingen voldoende. De maag, darmen, lever en nieren moeten allemaal met elkaar in balans komen. Ik zie het resultaat aan de hele mimiek van het paard: de strakke kaaklijn verdwijnt, haha, tijdens de behandeling krijgt menig paard een hangende onderlip: een soort centenbak. In ultieme ontspanning heeft het paard ook een veel zachtere blik. Het hele lijf is ook ronder en zachter. 

Let op het gebit

Als het voedsel geen goede voorbewerking krijgt in de mond (kauwen), krijg je al snel een maagprobleem, de maag moet dan harder werken. Ik adviseer daarom voor het oudere paard met minder kiezen een PUUR supplement met Psyllium vezels bij het voer te geven.

Luchtzuigen?

Is voor mij stress, een kip-ei verhaal. Geef paarden die luchtzuigen vooral afleiding en een PUUR supplement met de ingrediënten Grote engelwortel (Angelica archangelica), Zoethout (Glycyrrhiza glabra), Hop (Humulus lupulus), IJslandsmos (Lichen islandicus), Echte kamille (Matricaria chamomilla), Pepermunt (Mentha piperita), Silybum marianum, Paardenbloem (Taraxacum officinale), Gember (Zingiber officinale) en Magnesium citraat. Ik merk bij deze paarden dat het hele lijf onder spanning staat. Ook de lange rugspier is dan heel strak, het hele lijf krijgt daar een optater van.

Tip:

Geef wilgentakken voor de afleiding, er zijn nog veel meer bomen en planten die de paarden lekker vinden en goed voor ze zijn.

Een maagscopie om een maagzweer vast te stellen?

Dat moet nuchter en dat alleen is al stressvol voor het paard én geeft nog meer maagpijn. Beter is zelf aan de slag te gaan.

• Kijk of je de oorzaak van stress kan wegnemen. 
• Een regulier medicijn is omeprazole. Dit zorgt ervoor dat de productie van maagzuur geremd wordt waardoor de maag minder zuur wordt. Dit middel wordt één keer per dag in de mond gegeven maar is volgens mij erg duur.
• Sucralfaat is ook in de handel, dat vormt een laagje over de maagzweer heen waardoor die tegen het zuur beschermd wordt. Dit middel werkt vooral in het glandulaire (klierrijke) deel van de maag. Raar, want daar ontstaan de maagzweren juist niet, eigenlijk meestal in het bovenste deel van de maag.

Mijn voorkeur gaat uit naar kwaliteitsvoedingssupplementen en medicinale kruidenmengsels die het maagslijmvlies beschermen.

Nog een maagsymptoom: Paarden die niet aan het werk willen.

Als een paard beweegt met een lege maag kan dit met een teveel aan maagzuur erg pijnlijk zijn. Daarom adviseer ik om het paard voor het rijden een plukje hooi te geven! Dus aan paarden die op stal staan, en maar 3x per dag eten krijgen, mag je dus best wat ruwvoer geven voor het rijden. Mijn docent in Australië behandelde veel volbloed renpaarden, uit een onderzoek daar bleek dat meer dan 90% van die paarden een maagzweer heeft door stress en niet continu hapjes kunnen eten. Dat is toch enorm heftig? In Europa zijn soortgelijke bevindingen onder de sportpaarden.

Wat wij allemaal met (sport)paarden willen kan heel stressvol zijn voor het paard…

Paarden willen graag pleasen, ga vooral je paard niet overvragen, leer goed luisteren en kijken.

Ik behandel regelmatig een  KWPN merrie die na een verhuizing juist veel gezonder geworden is. In de oude kudde had ze veel stress door te weinig ruwvoer. Hoewel de ruimte er prachtig uitzag, had de kudde (in een mooie grote paddock) maar één bak met hooi. Alle paarden stonden eromheen, maar de merrie stond onderaan in de rangorde, ze werd door de kudde continu weggejaagd waardoor zij onvoldoende ruwvoer tot zich kon nemen. Toen dit werd aangekaart bij de stalmanager zei hij, jammer, maar het kan niet anders dan op deze manier. Het paard werd zelfs mager, echt hartverscheurend. Gelukkig heeft haar eigenaar haar kunnen verhuizen naar een andere locatie.  Ze staat nu in een kudde waar ze wordt geaccepteerd. Én met meerdere voerplekken. De stress ebt langzaam weg maar ik ga haar nog wel het PUUR supplement met Grote engelwortel (Angelica archangelica), Zoethout (Glycyrrhiza glabra), Hop (Humulus lupulus), IJslandsmos (Lichen islandicus), Echte kamille (Matricaria chamomilla), Pepermunt (Mentha piperita), Silybum marianum, Paardenbloem (Taraxacum officinale), Gember (Zingiber officinale) en Magnesium citraat geven om nog beter te worden.

Zorg dat je paard de hele dag toegang heeft tot water, ook in de paddock. Geen water kunnen drinken gedurende de dag verhoogt ook de kans op maagzweren.

Tip:

Ook tijdens een langdurige training of buitenrit is het belangrijk dat je paard niet te lang zonder eten blijft. Dus heeft je paard last van veel gapen, tanden knarsen, matig eten of minder presteren, probeer de bovenstaand supplement en kijk welke stress-factoren je kan wegnemen!

   
Wil jij advies over welke producten jouw paard kunnen helpen? Mail ons dan op advies@nmlhealth.com of stuur een berichtje via de chatfunctie op onze website.