Brandnetel (Urtica)

Family: Urticaceae.

In Nederland komen de Kleine brandnetel (Urtica urens) en de Grote brandnetel (Urtica dioica) voor. De Kleine brandnetel wordt maximaal 50 centimeter groot. De Grote brandnetel kan 2,5 meter hoog worden. Het verschil tussen de twee is te zien aan de bloemen. De bloemen van de Grote brandnetel hangen in een soort aren naar beneden. De bloemtrosjes van de Kleine brandnetel staan rechtop. De brandnetel groeit het best in een vochtige omgeving met veel stikstof in de grond. De plant heeft een breed wortelstelsel. Op de bladeren en stengels zijn veel holle stekende en niet-stekende haren (trichomen) te vinden. Bij aanraking van de toppen komen de haren los die onder andere histamine en andere chemische stoffen onder de huid injecteren. Ze geven een stekend, branderig pijnlijk gevoel.

Urtica betekent ‘de brandende’ vanwege het effect van het branden op de huid.

Het woorddeel netel staat voor ‘naaien’ en refereert aan de tijd van voor de introductie van katoen, toen van brandnetelvezels neteldoek werd gemaakt. De plant wordt al eeuwen gebruikt als heilzaam kruid en voedsel. Het is rijk aan veel vitaminen en mineralen. Door de planten te drogen, weken of te koken in water worden de bijtende chemische stoffen uit de plant verwijderd. Ook worden de brandnetelstengels gebruikt om touw van te maken. De wortels en de bladeren worden gebruikt voor medische toepassingen. Niet alleen in sap of thee, maar ook als tinctuur of extract. Brandnetel wordt gebruikt bij huidproblemen, urineweg-aandoeningen maar ook als diureticum en bij spier- en gewrichtsproblemen. Het wordt ingezet om afvalstoffen sneller af te voeren via de nieren, bij urinewegontstekingen, jicht, bloedarmoede, moeilijke circulatie, miltproblemen, diabetes en andere endocriene problemen. Maar ook veelvuldig voorgeschreven bij maagdarmproblemen, lever- en galklachten, versnelde veroudering, diarree, astma, longproblemen en bij eczeem.

Het werkt bloedzuiverend, wondhelend en is een algemene weerstandverhoger.

Uitwendig worden delen van de plant gebruikt bij reumatische pijnen en als haarolie bij haarverlies (silicium).

Werkzame inhoudsstoffen

Het blad van de brandnetel bevat tannines, aminen, fenolische zuren, scopoletine, b-sitosterol en flavonol glycosiden. De wortels bevatten sterolen inclusief glycosiden polysacchariden, fenolen en een lectine (UDA). Brandnetel is rijk aan vitaminen A, C en K en de mineralen: ijzer, calcium, chroom, koper, chloor, magnesium, kalium, mangaan, fosfor, selenium, silicium, natrium, zwavel en zink.

Werkingsmechanisme

De brandnetelwortel bevat polysacchariden met immunomodulerende en zwakke anti-inflammatoire effecten. De wortel lijkt een antiproliferatief effect op prostaat epitheliale en stromale cellen te hebben. Het blad wordt door paarden als deel van het voedsel gezocht en bevat caroteen, silicium, veel vitamine C, vitamine K, kalium en calcium.

De bladeren bevatten onder andere beta-sitosterol en de flavonoïden quercetine, rutine, kaempferol. Brandnetel-tops werken analgetisch, anti-inflammatoir, geven plaatselijke verdoving, werken hemostatisch, antibacterieel en antiviraal.

Urtica is een anti-allergicum en bloedzuiverend middel. Dé plant bij jeuk!

Het wordt gebruikt bij huidontsteking, netelroos, eczeem, psoriasis, wonden en zweren. Het vermindert snel de roodheid en de jeuk van de huid.
Bij eczeem heeft het anti-allergische eigenschappen en wordt de brandnetel gebruikt om huidjeuk te behandelen en de reactie op insectenbeten te verminderen. Brandnetelbladextract, met name de belangrijkste fenolische component ervan, blijkt COX- en 5-lipoxygenade (5-LOX) -afgeleide stofjes gedeeltelijk te remmen. Een significante vermindering van de afgifte van cytokines is aangetoond en het verminderde ook indirect de PGE2-synthese, waardoor het een ontstekingsremmend effect heeft. Het bladsap werkt als diureticum en en stofwisselingsstimulans. Het wordt humaan vooral ingezet bij netelroosachtige uitslagen met hevig jeuk en branden en bij allerlei allergische huidaandoeningen. De quercetine in de brandnetel heeft een ontstekingsremmend en een mastcel-stabiliserend effect. Het vermindert histamine afgifte uit basofielen en mestcellen. Urtica is een belangrijk anti-allergicum bij urticaria met brandende pijn en hevige pruritus. Het kruid werkt depuratief en regenererend op het bloed bij eczemen en huidaandoeningen van het urticariatype.

De ontstekingsremmer bij pijnlijk bewegen

Voor artrose en andere musculoskeletale aandoeningen, heeft brandnetel, als gevolg van de rijke bron aan silicium een pijnstillend en anti-inflammatoir effect. Er is bewijs dat zowel inname als uitwendig gebruik van brandnetel extract de symptomen van pijn bij patiënten met osteo-artritis kan verminderen. Bewijs toont aan dat het gebruik van brandnetel pijnstillende effecten heeft en dat het de dosis pijnstiller kan verminderen. Ook uitwendig gebruik vermindert pijn. Het is een bovendien een belangrijke oppepper voor alle organen en klieren. Het stimuleert de stofwisseling, de bloedaanmaak en de opname van ijzer en is ook bloedzuiverend, diuretisch, vitaliserend en weerstandsverhogend. Urtica werkt versterkend door het hoge gehalte aan mineralen, onder andere kiezelzuur. Tevens is Urtica urens een milde stimulans voor het immuunsysteem door de biogene aminen choline, histamine en serotonine.

Bij spijsvertering- en urinewegklachten

Urtica bevordert de spijsvertering, stimuleert de opname van ijzer Urtica is ook toe te passen bij voedselallergie en voedselintoxicatie.
Urtica ondersteunt de reinigende werking van de nieren en heeft een urinezuurafdrijvende werking. Brandnetel bevat beta-sitosterol. Laboratoriumonderzoek laat zien dat dit antiproliferatieve effecten kan hebben op de prostaat, mogelijk door remming van groeifactoren. Studie toont ook aan dat extracten van brandnetel, prostaatweefsel groei kan remmen.

Let op:

Bij zwangerschap wordt afgeraden brandnetel te gebruiken, mogelijk heeft het een baarmoeder stimulerend effect.

Bijwerkingen

Brandnetel wordt over het algemeen goed verdragen. Er zijn enkele gevallen bekend met maag-darm problemen of allergische huidreacties.

Interacties met medicijnen

Omdat brandnetel mogelijk de bloeddruk en bloedsuikerspiegel kan verlagen moet je enigszins uitkijken bij medicijnengebruik met ditzelfde doel. Het zou theoretisch elkaar kunnen versterken. Brandnetel bevat een grote hoeveelheid vitamine K en heeft aldus een positief effect op bloedstolling. Wanneer je een hoge dosering brandnetelextract combineert met bloedverdunners of hoog Omega-3, is het raadzaam om het bloed extra te monitoren.