Ook bij wonden en littekens is het goed te weten dat, net als bij andere aandoeningen, huidherstel wordt beïnvloed door conditie en weerstand van het dier. Bij een lage weerstand van de huid is het risico op schimmel-, bacteriële- en virale infecties groter. Daarnaast is de zwavelstofwisseling van invloed op huidreacties en wordt bij grote wonden bijvoorbeeld een kuur met oraal zink en zwavel - in verdunde vorm - aangeraden.
Smeren aan de buitenkant heeft dan ook alleen zin als je ook het herstel van binnenuit bevordert. De bouwstoffen voor een gezonde huid zijn MSM (organische zwavel) en Omega-3 voor souplesse van de celmembranen.
Huidherstel
Wondgenezing verloopt in drie fasen. In een grote wond kunnen soms meerdere fasen tegelijk bezig zijn. Het is raadzaam om goed te kijken naar wat een wond nodig heeft en daar het management op aan te passen.
1 Reactiefase
Deze fase bestaat uit twee delen: bloedingsfase en ontstekingsfase
Tijdens de bloedingsfase wordt een bloeding tot stand gebracht door stolling. Door histamine treedt vaatvernauwing op. Fibrinedraden in het stolsel vormen een netwerk dat bij kleine wonden de randen verbindt. Bij grotere wonden bedekt het netwerk het wondbed. Uiteindelijk vormt dit door indroging een korst.
In de ontstekingsfase die ontstaat na het stoppen van de bloeding, worden dode cellen en micro-organismen opgeruimd. Granulocyten zorgen voor een opschoning van de wond. De wond krijgt de bekende ontstekingsverschijnselen: roodheid, zwelling en pijn.
2 Regeneratiefase
Vorming van granulatieweefsel, het nieuwe weefsel waardoor de wond zich kan gaan sluiten. Om dit te kunnen vormen heeft het lichaam voedingsstoffen nodig: eiwitten, mineralen, vitamine A en C, zuurstof, groeifactoren, enzymen en hormonen. Het ontbreken van één van deze stoffen kan de wondgenezing ernstig vertragen. De regeneratie begint met de groei van epitheelweefsel aan de wondranden totdat de wond gesloten is.
3 Rijpingsfase
In deze fase rijpt het nieuwe granulatieweefsel uit tot dun, soepel en wit littekenweefsel. De omvorming van jong naar rijp collageen kan 6 maanden tot 2 jaar duren.
Acute wonden moeten eerst goed worden schoongemaakt om het herstel goed op gang te kunnen laten komen. Wees vooral mild voor een wond en laat het lichaam haar werk doen. Als een wond chronisch wordt, stilstaat of zelfs achteruitgaat, kan het een goede keuze zijn om de wond chirurgisch weer acuut te maken. Vaak zie je dan dat de nodige ontstekingsreactie wel op gang komt en daarmee het wondherstel.
Wonden en littekens, je hebt ze in vele soorten en maten. Zonder de indruk te willen wekken volledig te zijn, zetten we in dit artikel verschillende ondersteunende smeersels en vloeistoffen bij wond- en littekenherstel op een rij.
Uitwendige wondbehandeling
Nogmaals: kijk goed naar de wond. Wat heeft het nodig? Is de wond schoon? Wat wil je met de uitwendige behandeling bereiken. Pas daar je keuze voor het middel op aan.
Een antiseptische spray met onder meer Echinacea en medicinale honing kan bij wondinfecties als hotspot, schimmelinfectie, oorontsteking, mok en rotstraal erger voorkomen en het wondherstel bevorderen. Het werkt ontstekingsremmend en versterkt het immuunsysteem via de huid. Zeker natte, vochtige wonden hebben baat bij een antiseptische spray.
Medicinale honing
Medical Grade honing is een uitstekend middel voor een mooi en snel wondherstel. Het heeft een hoog enzymgehalte en een lage pH, twee voorwaarden om in de wond een vochtig en bacteriedodend milieu te creëren en het granulatieproces te bevorderen. De slow release van het enzym glucose-oxidase zorgt ervoor dat het gezonde granulatieweefsel niet wordt aangetast.
Medical grade honingproducten worden onder gecontroleerde omstandigheden gemaakt. Hierdoor is de samenstelling van het product constant en is een vaste lage pH gewaarborgd. Dit is een belangrijke voorwaarde om honing op een verantwoorde manier toe te passen voor wondheling.
Honing heeft geen acute desinfecterende werking, maar heeft langere tijd nodig om haar antibacteriële werk te doen. Het is dus belangrijk de wond eerst zover mogelijk schoon te maken en daarna pas de zalf aan te brengen. Het vochtige wondmilieu wat door de medicinale honing ontstaat zorgt ervoor dat restanten necrotisch weefsel vanzelf oplossen.
Spoelen van wonden met name bij paarden, en zeker ook bij honden die na een boswandeling een wondje hebben, is altijd een goed plan. Paarden hebben nogal eens draadwonden, die vol met modder, zand en roest zitten. Deze moeten echt goed schoongemaakt worden, voor je ze gaat behandelen. Eerst spoelen, dan wondzalf. Ook tussendoor: als een paard gaat rollen met wondzalf op of als een hond weer door de modder rent: eerst schoonmaken en daarna pas de zalf.
Medical grade honingzalf is wat vettig en geschikt voor niet al te grote wonden. Toegevoegde Cardiospermum in de zalf heeft een verzachtende en jeukstillende werking.
Spoelvloeistof met Medical grade honing verspreidt zich gemakkelijk over wat grotere wonden en zorgt voor een mooie dunne laag over de wond. Het is een goede manier om een wond schoon te maken. Bij diepgelegen wonden als bij mok en abcessen is het een ideale manier om de wond effectief te bereiken en te ondersteunen.
Calendula
Calendula (Goudsbloem) bevordert de aanmaak van granulatieweefsel bij een wond. Calendula wordt succesvol toegepast bij wonden die open moeten genezen. De wondranden zijn niet aan elkaar gehecht. Het bevordert de snelheid van het granulatieproces en zorgt ervoor dat het litteken relatief klein blijft. Calendula werkt ook verzachtend op littekenweefsel.
Een waarschuwing bij de inzet van Calendula is op zijn plaats: door het mooie snelle granulatieproces kan er bij toepassing van Calendula soms hypergranulatie ontstaan. De wond vult zich te snel met te veel nieuw weefsel, waardoor er wild vlees vormt. Stop dan met Calendula. Als de wond is gesloten kan smeren met Calendula worden hervat. Dit zal ervoor zorgen dat het litteken beperkt blijft en verzacht.
Zalf met Calendula, Herderstasje (Capsella bursa-pastoris) en Heermoes (Equisetum arvense) bevordert wondherstel.
Gel met Calendula smeert wat gemakkelijker en trekt sneller in. In combinatie met Duizendblad (Achillea millefolium) en Toverhazelaar (Hamemelis virginiana), die een samentrekkend en bloedstelpend effect hebben op de wondranden, is het zeer geschikt bij wonden die niet gehecht worden. Echinacea werkt ontstekingsremmend en Aloë vera verzachtend op de huid. Vitamine E voorkomt littekenvorming. Een mooie combinatie voor een mooi wondherstel zonder dat er grote littekens achterblijven.
Zinkzwavel
Uitwendige toepassing van Zink en Zwavel is met name effectief bij natte wonden, veroorzaakt door bacteriële, virale of schimmelinfecties. Door de indrogende werking op de huid en wond zal de hoeveelheid (wond)vocht afnemen. Wondvocht is nodig voor de genezing van een wond. Maar een teveel aan wondvocht vormt een voedingsbodem voor micro-organismen, waardoor de genezing verslechtert.
Pasta met Zinkzwavel in combinatie met Echte Kamille, MSM en Vitamine E werkt wondherstellend. De toevoegingen Jeneverbes (Juniperus oxycedrus) en Tea tree olie zorgen voor het antibacteriële en schimmelwerende effect. De pasta kan bij paarden ook effectief worden ingezet bij mok, regenschurft en eczeem. Bij rotstraal met een watje Zinkzwavel pasta aanbrengen in de straalgroeve blijkt heel effectief te zijn.
Litteken behandeling
Een gezond huidherstelproces zal minder grote littekens achterlaten. Een littekentje kan geen kwaad. Maar soms kan een dier last hebben van een litteken, omdat het erg groot, dik is of trekt. Ook kan het er gewoon niet mooi uitzien.
MSM is in deze gevallen een goede bouwstof voor het lichaam om het oude litteken te helpen herstellen. Smeren met een zalf of gel ondersteunt ook het herstelproces van de huid.
Calendula
Calendula staat bekend om haar herstellende en verzachtende werking op littekens. Dezelfde middelen met Calendula die ingezet kunnen worden voor wondbehandeling, kunnen ook op oud littekenweefsel worden aangebracht. Hierdoor zal het litteken zachter en vager worden.
Kruidenextracten
Een zalf met extracten van kruiden ondersteunt het herstel van zelfs heel oude littekens. Artisjok, Asperge, Beredruif, Berk, Canadese geelwortel, Driekleurig viooltje, Duizendguldenkruid, Echte guldenroede, Grote engelwortel, Grote klis, Heermoes, Jeneverbes, Kalmoes, Kattenklauw, Kattensnor, Kleefkruid, Mariadistel, Paardenbloem en Zwarte bes en Vrouwenmantel, Stinkende gouwe en Zuurbes en Vitamine E staan bekend om hun huidherstellende vermogen. Let bij toepassing op dat het litteken niet meer rood is. De zalf is alleen geschikt voor oude littekens.
Zonnebrand behandeling
Bij een zonverbrande huid gaat het om verkoeling, hydratering en verzachting van de huid. Zolang de huid nog dicht is, kunnen er rustig verkoelende en kalmerende sprays op worden aangebracht.
Effectieve combinaties van ingrediënten die verkoelen, verzachten, hydrateren en herstellen na zonnebrand:
- Helichrysum en Guar met Vitamine E en B5
- Honing en Aloë vera
- Tea tree, Eucalyptus en Pepermunt
Meer lezen?
Lees ook in de kennisbank over het belang van inwendig ondersteunen van je dier bij een beschadigde huid en vacht:
En in onderstaande blogs/artikelen over honing en waarom het zo goed is bij wondheling:
- Erkenning van wondherstel door honing
- Honing heelt wonden
- Honing een gouden middel bij wondheling
- Honing in de schijnwerpers op wondcongres
- Honing bij wondbehandeling een bewuste keuze